Van de OR: Wat is eigenlijk excellente diplomatie?

12 maart 2023

Goede economen, OS’ers, communicatiespecialisten, huisvestingsexperts. Bestuurders ‘die weten hoe de hazen lopen in Den Haag’. Die mensen hebben we allemaal nodig; daar is bijna iedereen het inmiddels wel zo’n beetje over eens. 
Maar als je zegt dat we ook goede diplomaten nodig hebben, met bijbehorende kennis, ervaring, opleiding en competentieset, dan word je nogal snel in de hoek gezet als arrogante/elitaire/zeurende diplomaat. Die alle leuke baantjes voor zichzelf wil houden. 
Als ministerie lijken we eindelijk over het Haagse minderwaardigheidscomplex heen te zijn gekomen waar we sinds de jaren Rosenthal aan leden. Nu nog als vakmensen. Want we zijn dan misschien een coördinerend ministerie, maar ons postennet is een vakdepartement. En diplomatie is een vak. Dat je moet leren, waar je kennis en ervaring voor nodig hebt en een competentieset.
Excellente diplomatie. We hebben onze mond er vol van. Maar wat is het eigenlijk? Wat is een excellente diplomaat? Wat heb je nodig, wat moet je kunnen/zijn/doen? En hoe kom je daar? Hoe begeleid je mensen daarbij? Wat verwacht je van een zij-instromer die een diplomatieke positie ambieert, naast wat hij/zij kan bijdragen aan wat we zelf misschien minder in huis hebben? We hebben het er eigenlijk nooit over met elkaar. De opleiding is uitbesteed. En vergeleken met Frankrijk/de VS/ Groot-Brittanië een lachertje, ook als je corrigeert op maat. Na de selectie en het klasje is er geen traject of vereisten meer. Diplomatie heeft geen plek in het Functiegebouw Rijk, het heilige boek van de Rijks-HR-specialisten. 
En wanneer vinden we eigenlijk dat wij als land excellente diplomatie bedrijven? Alle kanalen open houden, maar verder? Een land, een bevolking, de politieke dynamiek kunnen duiden en begrijpen? Kunnen zenden, maar ook kunnen luisteren? De mogelijke consequenties goed kunnen inschatten, als je actieve interventies ambieert? Het speelveld in de internationale verhoudingen goed kunnen inschatten? De belangen van Nederlandse bedrijven behartigen – maar wat zijn die dan, en wanneer ben je daarin succesvol? En wat is succes in je multilaterale diplomatie – ook weer een hele specifieke tak van sport? 
Wat is excellente diplomatie en wanneer ben je een excellente diplomaat? We hebben het er veel te weinig over met elkaar. Als wij onszelf en ons vak serieus nemen, moet dat echt veranderen.